La posada del Sol de Medianoche

viernes, 20 de diciembre de 2024

De una sabio llamado Ben-Cho-Shey

(Caja De Citas, 25). Hace ya tiempo que vengo albergando la intención de hablar con algún pormenor de un sabio gallego al que tengo en muy alta estima, entre otros méritos por ser el primer y más destacado compilador del barallete, la jerga gremial de afiladores, paragüeros, barquilleros y otras profesiones andariegas de la provincia de Ourense, con centro neurálgico en el municipio de Nogueira de Ramuín, el Locus Silensis familiar. Me refiero a Xosé Ramón Fernández-Oxea, conocido como Ben-Cho-Shey, un hombre sabio. En el singular calendario de Adviento que mi amiga la escritora gallega Carme Varela está difundiendo estos días, el pasado miércoles nos hizo llegar esta singular semblanza del personaje, un texto que me sirve para, al menos de momento, paliar algo de la inmensa deuda que tengo contraída. Como está escrita en esa otra variante cercana del latín que es el gallego, supongo que no necesita traducción. Si alguien tuviera alguna duda, acá estamos.

#nadaliñas

El texto de Carme:

Chegamos ao Décimo Oitavo Día de Advento cunha nadaliña de Xosé Ramón Fernández-Oxea. Coñecido polo seu pseudónimo Ben-Cho-Shey.

Fernández-Oxea parece que ese ano de 1956 intuía que algún día se lle había dedicar un Día das Letras Galegas ás cantareiras e para celebralo ilustrou a súa nadaliña con este fermoso debuxo de Torres. Un grupo de seis mulleres cantan unha panxoliña que el mesmo puido compoñer. Nos tempos en que Ben-cho-Shey fixo traballos de recollida o castelán aínda non penetrara nos cancioneiros como logo se pode ver en recompiladores contemporáneos nosos.

Ben-Cho-Shey medrou próximo ao grupo Nós de Ourense, formou parte das Irmandades da fala, o Seminario de Estudos Galegos e o Partido Galeguista. Fixo escola en Cariño e en Santa Marta de Moreiras (Pereiro de Aguiar). Da súa estadía nesta parroquia sae unha das súas obras fundamentais: «Santa Marta de Moreiras. Monografía dunha parroquia ourensán (1925-1935)». Foi fervente defensor do ensino en galego e un gran compilador da fala do Barallete.

Trala guerra foi desterrado a Cáceres e viviu máis tarde en Madrid onde estivo vencellado ao Grupo Brais Pinto.

Os seus restos repousan no cemiterio de San Francisco en Ourense. Na súa lousa figura un curioso epitafio:

O señor D. Xosé Ramón Fernández Oxea (Ben-Cho-Shey). Gran Cruz de Montealegre, Colector de Barallete, Preboste do Tangaraño. Ten o gusto de lles ofrecer aos seus amigos o seu novo domicilio no cumio do cimiterio de Ourense, onde os agardará ata que o boten de alí os ediles de turno. A súa dona e a súa filla préganlle encomenden a Deus a súa ánima. NOTA.- Quedan suprimidas tódalas homenaxes postmortem porque as cousas ou se fan ao seu tempo ou non se fan.

ESPALLADE O NADAL EN GALEGO.

#nadaliñas

#bonadal

#nadalengalego

#legadoactivobeirascal